Meer dan 120 mensen hebben vanmorgen vroeg in Leusden de 77 Sovjetsoldaten herdacht die vandaag precies 83 jaar geleden werden gefusilleerd door de bezetter. Bij Monument Koedriest, nabij de executieplek, werden kaarsjes geplaatst.
Bij de herdenking waren meer dan 120 mensen aanwezig, onder wie de burgemeesters van Leusden en Amersfoort en de ambassadeur van Kazachstan. Leerlingen van ’t Atrium en het Corderius College staken kaarsjes aan, die door de aanwezigen bij het monument werden geplaatst. Ze brachten zo licht in de duisternis.
Zo brandden er toen de zon opkwam 77 rode kaarsjes voor de 77 gefusilleerde soldaten en 24 witte kaarsjes voor de krijgsgevangenen uit onder meer Oezbekistan en Kazachstan die al aan honger, ziekte en mishandeling waren overleden in Kamp Amersfoort. Hun stoffelijke resten werden na de oorlog overgebracht naar het Sovjet Ereveld, waar ze tot op de dag van vandaag als onbekenden begraven liggen.
,,De nazi’s pakten niet alleen hun leven maar ook hun identiteit af’’, zei Remco Reiding, directeur van Stichting Sovjet Ereveld. ,,We voelen ons moreel verplicht ons te blijven inspannen voor de identificatie van de soldaten die nog altijd naamloos rusten op het Sovjet Ereveld.’’
De aan het Oostfront krijgsgevangen genomen soldaten werden door de nazi’s gepresenteerd en behandeld als minderwaardige mensen. ,,Ook Amersfoorters waren eerst heel sceptisch tegenover de Sovjetsoldaten’’, zei gastspreker Caecilia van Peski, deskundige op het gebied van vrede en veiligheid. ,,Wie waren die kleine uitgemergelde mannen met de zwarte ogen, met de Aziatische gelaatstrekken die fluisterend spraken in talen die niemand thuis kon brengen?’’
Uiteindelijk besloten verschillende Amersfoorters de vreemde soldaten te helpen door water en eten aan te geven. In Kamp Amersfoort kregen de Sovjetsoldaten hulp van medegevangenen, maar hun leven viel niet te redden.
Michael Simonyan, spoken word artist en muziekproducent, verplaatste zich in hoe de soldaten zich gevoeld moeten hebben en sprak daarover onder meer deze woorden uit:
Vast in een kooi in de koude buitenlucht
Ik sta er ’s nachts weer bij stil als ik in het duister zucht
We krijgen kleine stukjes brood, ze willen ons zien eten als beesten
Maar we zijn samen in pijn als we die beetjes dan delen
Later krijgen we een cel, maar werken tot het avondappèl
Waarbij we urenlang moeten staan, tot elke voet opzwelt
Ik kom er simpelweg niet bij hoe het bestaat
Mensen die zo gedreven zijn voor mishandeling en haat
En het blijft iets wat ik elke dag bevraag
Waarom ik mijn leven geef voor een dictator en zijn staat
Na de toespraken blies trompettist Pim Kruithof het taptoesignaal en hielden de aanwezigen één minuut stilte. Na afloop van de herdenking brachten de aanwezigen een bezoek aan de executieplek, op terrein van Golfclub De Hoge Kleij, waar de directeuren van Stichting Sovjet Ereveld en Stichting Nationaal Monument Kamp Amersfoort gezamenlijk een grote kaars ontstaken.
Lees hier de toespraak van Remco Reiding
Lees hier de herdenkingsrede door CJ van Peksi
Lees hier het volledige gedicht van Michael Simonyan
Stichting Sovjet Ereveld organiseert de herdenking sinds 2013. De herdenking kwam tot stand met steun en/of medewerking van vele vrijwilligers van de stichting, het Fonds Samenlevingsinitiatieven, Stichting Nationaal Monument Kamp Amersfoort, Concertorkest Juliana, Crematorium en Begraafplaatsen Amersfoort, VIA/AV en Golfclub De Hoge Kleij.
Foto’s Suzanne Flipse/Stichting Sovjet Ereveld en Klaas van Huizen/Stichting Sovjet Ereveld
