Texel
21 april 2023
Op deze laatste dag van hun grafbezoek in Nederland, turen Gia en Ioseb over de reling van de veerboot richting Texel. Dit eiland heeft voor de Georgiërs een bijzondere betekenis. Gia’s opa Ilja en Iosebs oud-oom Semjon maakten namelijk deel uit van het bataljon dat hier in april 1945 in opstand kwam tegen de Duitsers.
Ilja Beroeasjvili en Semjon Vanisjvili zaten in het voorjaar van 1945 met een groepje soldaten in Beverwijk. Daar werden ze betrapt op het stelen van 88 handgranaten voor het Nederlandse verzet en nog dezelfde avond gefusilleerd. Vijftien Georgiërs werden er na de oorlog opgegraven en naar Leusden overgebracht, waar zij op het Sovjet Ereveld een laatste rustplaats kregen. Dankzij dna-onderzoek konden Gia en Ioseb eerder deze week dan eindelijk het graf van hun dierbaren bezoeken, die decennialang als vermist te boek stonden. Met hun eigen handen hebben ze de aarde rond het graf gevoeld, waar ze rust konden vinden.
Maar vandaag gaat de reis dus naar Texel, waar Gia en Ioseb eerst een bezoek brengen aan de Georgische begraafplaats Loladse. Hier zijn ze getuige van het plaatsen van een nieuw herinneringsmonument als eerbetoon aan de meer dan 500 soldaten die tijdens de Georgische opstand zijn gesneuveld. Gia en Ioseb zijn erg onder de indruk van de heroïsche strijd die hun landgenoten op dit eiland hebben geleverd: ,,We voelen de band tussen deze Georgiërs en onze eigen familie. We zijn trots dat zij op hun eigen plek hebben gestreden tegen de Duitsers. Uiteindelijk zijn we als één volk in opstand gekomen.”
Na dit eerbetoon rijden we richting het strand, waar we genieten van een heerlijke picknick aan zee. Onder het genot van broodjes Hollandse kaas en zelfgemaakte wijn van Gia, heffen we het glas. Herinneringen van de afgelopen week worden opgehaald en woorden van dank uitgesproken. Gia en Ioseb krijgen namens de Stichting een kaars aangeboden als symbool van licht en hoop, die de duisternis van jarenlange onzekerheid hebben doorbroken. Thuis in Georgië kunnen ze het licht samen met hun familie ontsteken en aan elkaar doorgeven.
Na de lunch brengen we een bezoek aan het Luchtvaart- en Oorlogsmuseum. Daar ontdekken Gia en Ioseb meer over ‘Europa’s laatste slagveld’, dat werd ingeleid door een massale opstand van zo’n 800 Georgische soldaten. In de nacht van 6 april 1945 verrasten ze ruim 200 Duitsers in hun slaap. Dagenlang werd er hevig gevochten en even leek het eiland bevrijd. Maar de bezetter sloeg keihard terug. De strijd eindigde pas op 20 mei, toen Canadese bevrijders op Texel aankwamen, ruim twee weken nadat de vrede was getekend. Bij de strijd komen circa 530 Georgiërs om het leven.
Op de route terug naar de haven passeren we een van de vele bunkers die de Duitsers destijds hebben gebouwd ter versterking van de Atlantikwall. Kogelgaten, patroonhulzen en granaatscherven zijn de stille getuigen van de gevechten die hier tot het laatst hebben plaatsgevonden.
Aan het eind van de dag vaart de veerpont weer terug naar het vasteland. Voordat ze op reis gingen, kenden Gia en Ioseb elkaar nog niet, maar nu zitten ze gebroederlijk naast elkaar. Gia: ,,Het lot heeft ons hier samengebracht en een speciale band tussen ons gecreëerd. Nu gaan wij al onze ervaringen delen met onze familie en vrienden, zodat deze geschiedenis wordt doorgegeven aan de volgende generaties.”
Ontdek meer over het grafbezoek van Gia:
100-jarige zus van Georgische soldaat getraceerd (2015)
DNA-match stelt identiteit Georgische soldaten vast (vierluik 2019)
Gia en zijn opa vinden 80 jaar na oorlog rust
Georgiër spreekt met Nederlandse scholieren over impact oorlog
Georgiër bezoekt fusilladeplek opa in Beverwijk
Het grafbezoek is mede mogelijk gemaakt door Dela Fonds, vfonds en ISVW.
Video: Peter Jager
Tekst & Fotografie: Jos Vink/Stichting Sovjet Ereveld
