Met Ruben Melkonjan, kleinzoon van een in Leusden begraven soldaat, bezochten we de afgelopen dagen verschillende scholen. Leerlingen luisterden ademloos naar zijn verhaal en vroegen hem het hemd van het lijf.
Je kon een speld horen vallen in de volle collegezaal van Scholengemeenschap De Breul in Zeist, toen Ruben vertelde over de fiets van zijn grootvader. Die was zo verzot op zijn tweewieler, een zeldzaamheid in Armenië voor de Tweede Wereldoorlog, dat hij de fiets een dag voordat hij naar het front vertrok zorgvuldig schoonmaakte, invette en aan een haak aan de muur van zijn kleine huisje hing. Zijn laatste woorden tegen zijn vrouw waren: ‘Pas goed op mijn fiets.’
Toen zijn vrouw in de winter van 1944-1945 geen eten meer had voor hun kinderen en geen hout meer had om te stoken, moest ze de fiets wel verkopen. Het voelde alsof niet de fiets maar de doodskist van Rubens opa het huis uit werd gedragen. En wat bleek later: in diezelfde winter was Rubens opa daadwerkelijk om het leven gekomen. Hij werd op 9 december 1944 in Middelharnis, ver van huis, gefusilleerd door de nazi’s.
Leerlingen vroegen of Ruben, in het dagelijks leven professor aan de universiteit, ook zo gek is op fietsen. Hij moest toegeven dat op zijn universiteit in de Armeense hoofdstad Jerevan niemand op de fiets komt. Maar hij beloofde het zelf te gaan proberen en fietsen onder collega’s te stimuleren.
Rubens vader, de zoon van de in Nederland begraven soldaat, werd in Armenië een bekende schrijver. Eén van zijn boeken heet De fiets. Leerlingen vroegen of het boek ook in het Nederlands beschikbaar is. Dat is nog niet het geval, maar Ruben gaat zijn best doen om het boek ook voor leerlingen hier beschikbaar te maken.
Op het Corderius College in Amersfoort vroegen leerlingen wat Ruben voelde, toen hij eindelijk bij het graf van zijn opa stond eerder deze week. Ruben gaf aan dat zijn familie de tragedie rond zijn opa nu eindelijk kan afsluiten en het grafbezoek hem rust geeft. Er was ook veel belangstelling voor de wijze waarop Stichting Sovjet Ereveld soldaten identificeert en nabestaanden opspoort.
Het scholenbezoek, de herdenkingen van maandag, de lezing van zondag en het grafbezoek van nabestaanden zijn mede mogelijk gemaakt door Vfonds, Stichting Van Well van der Snoek, Rabo Clubsupport en particuliere bijdragen. In maart organiseren we opnieuw grafbezoek. Klik hier om een bijdrage te leveren.
Foto’s Suzanne Flipse/Stichting Sovjet Ereveld
